Rize’nin
Ekonomisi
8.1.Tarım8.2.Hayvancılık
8.3.Sanayi ve Ticaret
8.4.Turizmin Ekonomiye Katkısı
8.1.TARIM :
Çok fazla yağış , yüksek oranda nisbi nem, güneş ışığının yetersizliği ve genel olarak dağlık engebeli arazi ; Rize'de tarım yapılmasını güçleştirmekte ve bitki deseninin sınırlandırmaktadır.
359.991 Hektarlık toplam arazinin,54.678,4 Ha (%15,2) tarıma elverişlidir.Sulanan arazi 2.744 hektardır. Geriye kalan arazinin; 45.322 Ha (%12,58) Çayır ve Mera arazisi,158.411 Ha (%44) orman ve fundalık arazi,101.573 Ha (%28,21) Tarım dışı ve Yerleşim alanıdır.
Çay üretimi öncesinde ; halkın geçim kaynağı hayvancılık ve balıkçılıktır.
Bu dönemlerde tarımsal ürünler olarak mısır, patates,fasulye, karalahana, balkabağı, salatalık, taze soğan, maydanoz gibi ürün ve sebzeler narenciye, elma, armut, erik, üzüm ve fındık gibi meyveler. puro luk tütün, yetiştirilmekteydi.
Bu gün;
Tarım alanlarının %90’ını çay oluşturmaktadır. Tarla bitkilerinin ekiliş oranı ülke genelinde %70 olmasına rağmen Rize’de toplam 4240 dekar alanda yapılan sebze üretimi oranı %1,7 dir. Sebze ve süs bitkileri %0,02 dir.
Ülkede ki toplam sebze üretiminin %0,01 i , baklagil sebzelerinin %0,12 si, meyvesi yenen sebzelerin %0,002 si, yaprağı yenen sebzelerin % 0,09’u, soğansı, yumrusu ve kökü yenen sebzelerin % 0,01’i Rize’de üretilmektedir.
Dünyaca ünlü ve çok az bir ekim alanında yetişen puro tütünü, Rize’nin Pazar ilçesinde yetişir. Puro tütünü bu ilçemize özgü bir endüstri bitkisidir ve Pazar puroların yapımında kullanılır. Puro tütününü diğer tütünlerden ayıran en büyük özellik yapraklarının 1 metre civarında oluşudur. Diğer tütünler gibi kıyılmayan bu tütün, iç sargılık, dış sargılık ve dolguluk olarak üç aşamada kullanılır.
8.2 HAYVANCILIK :
İl genelinde ; 123.726 üretici 499.609 dekar çaylık alanda çay üretimi yapmaktadır. Ülkemizde çay üretiminden dan bahsedildiği zaman,tüm üretimin üçte ikisinin yapıldığı Rize akla gelir. İl topraklarının %4,4 ü , 33757 dekar alanda meyve üretimi yapılmaktadır.
Fındık üretimi 3.079,7 ha alanda yapılmakta olup çaydan sonra ikinci ürün durumundadır.
Mandalina, satsuma cinsi olup aroma ve besin değeri yönünden dünyaca tanınmış ve arzu edilen bir çeşittir. İhracata yönelik ciddi çalışmalar yapılması halinde çaya alternatif olabilecektir.
Rize’de giderek yaygınlaşan kivi üretimi (255,6 ha) çalışmaları iyi sonuç vermiş olup, gelecek yıllarda çiftçiye önemli oranda gelir sağlayacağı beklenmektedir.
Bu dönemlerde tarımsal ürünler olarak mısır, patates,fasulye, karalahana, balkabağı, salatalık, taze soğan, maydanoz gibi ürün ve sebzeler narenciye, elma, armut, erik, üzüm ve fındık gibi meyveler. puro luk tütün, yetiştirilmekteydi.
Bu gün;
Tarım alanlarının %90’ını çay oluşturmaktadır. Tarla bitkilerinin ekiliş oranı ülke genelinde %70 olmasına rağmen Rize’de toplam 4240 dekar alanda yapılan sebze üretimi oranı %1,7 dir. Sebze ve süs bitkileri %0,02 dir.
Ülkede ki toplam sebze üretiminin %0,01 i , baklagil sebzelerinin %0,12 si, meyvesi yenen sebzelerin %0,002 si, yaprağı yenen sebzelerin % 0,09’u, soğansı, yumrusu ve kökü yenen sebzelerin % 0,01’i Rize’de üretilmektedir.
Bu gün bu ürünlerden tütün hariç, bir çoğu sadece çiftçilerin tüketimine yönelik olup, çok az aile ihtiyaç fazlasını pazarda satışa sunmaktadır.
Dünyaca ünlü ve çok az bir ekim alanında yetişen puro tütünü, Rize’nin Pazar ilçesinde yetişir. Puro tütünü bu ilçemize özgü bir endüstri bitkisidir ve Pazar puroların yapımında kullanılır. Puro tütününü diğer tütünlerden ayıran en büyük özellik yapraklarının 1 metre civarında oluşudur. Diğer tütünler gibi kıyılmayan bu tütün, iç sargılık, dış sargılık ve dolguluk olarak üç aşamada kullanılır.
8.2 HAYVANCILIK :
İl genelinde ; 123.726 üretici 499.609 dekar çaylık alanda çay üretimi yapmaktadır. Ülkemizde çay üretiminden dan bahsedildiği zaman,tüm üretimin üçte ikisinin yapıldığı Rize akla gelir. İl topraklarının %4,4 ü , 33757 dekar alanda meyve üretimi yapılmaktadır.
Türkiye'de çayın yetiştirilmesi konusunda ilk çalışmalara 1938 yılında başlanmıştır. Batum ve havalisinde inceleme yapan heyette bulunan Halkalı yüksek ziraat müdür vekili Ali Rıza ERTEM seyahat dönüsü Batum ve havalisinde çay ve narenciye yetiştirildiğine dair rapor hazırlanmıştır.
Ayni ekolojik şartların bulunduğu Rize'de de bahçe kültürleri istasyonu kurulmuş ve başına ziraat umum müfettişi Zihni DERİN getirilmiştir.Deneme çalışmaları olumlu sonuçlanmış, Sovyetler Birliğinden alınan çay tohumları üreticilere dağıtılmıştır.Üreticiler devletçe desteklenmiş ziraat bankasından faizsiz kredi verilerek çay tarımı yaygınlaştırılmıştır. Günümüzde çay tarımına elverişli olan bütün alanlar bu ürüne tahsis edilmiştir.
Narenciye ürünleri limon, portakal , mandalina ile kivi yanında ,diğer meyveler olarak Trabzon hurması, nar, dut, erik, kiraz, şeftali, vişne, elma, armut, muşmula, ceviz, fındık, kestane, yer almaktadır.
Fındık üretimi 3.079,7 ha alanda yapılmakta olup çaydan sonra ikinci ürün durumundadır.
Mandalina, satsuma cinsi olup aroma ve besin değeri yönünden dünyaca tanınmış ve arzu edilen bir çeşittir. İhracata yönelik ciddi çalışmalar yapılması halinde çaya alternatif olabilecektir.
Rize’de giderek yaygınlaşan kivi üretimi (255,6 ha) çalışmaları iyi sonuç vermiş olup, gelecek yıllarda çiftçiye önemli oranda gelir sağlayacağı beklenmektedir.
Hayvancılık ; ilin önemli geçim kaynağı iken, çay üretiminden
sonra, ekilir biçilir alanların azalması sonucu büyük oranda azalmıştır. Ancak çay tarımının yapılamadığı yüksek kesimlerin ,bu gün dahi birinci derece geçim kaynağı hayvancılıktır. Ancak yörenin dağlık olması, hayvancılığı olumsuz yönde etkilemektedir.
Rize'de büyük ve küçük baş hayvan ile tavuk yetiştiriciliği ekonomik olmaktan çok aile işletmeciliği şeklinde kendi ihtiyaçlarını karşılamaya yöneliktir. (rize.gov.tr)
Rize'de büyük ve küçük baş hayvan ile tavuk yetiştiriciliği ekonomik olmaktan çok aile işletmeciliği şeklinde kendi ihtiyaçlarını karşılamaya yöneliktir. (rize.gov.tr)
Arıcılık .
İlde arıcılık yapılmaktadır. Arıcılığın şanslı yönü iki ayrı bal mevsiminin olmasıdır. Birinci mevsim Mayıs, Haziran aylarında, ikinci mevsim ise Temmuz, Ağustos aylarındadır.Kışları, fazla soğuk olmadığından kovanların kışlatılmasına uygun olmasına karşılık, yazları fazla yağmurlu olduğundan yaz aylarında kovanlarç evre illere taşınmaktadır. Bölgede çeşitli yaylalara ve Erzurum bölgesine arılar götürülerek arıcılık yapılır.
Çamlihemsin ve ikizdere yaylalarının balı yüksek kalitelidir.
İkiz dere Anzer Yaylasında üretilen bal dünyaca tanınmıştır. Bu bölge dünyada başka herhangi bir yerde bulunmayan ve flora örtüsüne sahiptir. 450-500 değişik türdeki kır çiçeği bulunur ve bunlardan 80-90 tanesi sadece burada yetişir. Bu bölgeden elde edilen balın birçok hastalığa iyi geldiği bilinmektedir. Bu bölgede sınırlı ölçüde üretim yapılabilmesi; Ülkemiz ve dışarıdan gelen taleplerin karşılanamamasına bağlı olarak,"Anzer Balıbalı"na piyasa fiyatının çok üzerinde değer kazandırmaktadır.
2007 yılı itibariyle il genelinde kovan sayısı 4 159 ad eski tip ,62 952 ad yeni tip olmak üzere toplam 67 111 adet kovan bulunmaktadır.
Arıcılıkla uğraşan köy sayısı 303 tür.Yıllık bal üretimi 638.250 kg, balmumu üretimi ise; 22.400 kg dır.
Balların çoğunluğu yetiştirici tarafından tüketilir,kalan kısmı da satılıp aile ekonomisine gelir sağlanır. (rize.gov.tr)
Balıkçılık :
İlin bir diğer geçim kaynağı da Balıkçılıktır. Balıkçılık, küçük şahsi işletmeler halinde yapılmaktadır.İlde tatlı su balıkçılığı ve deniz balıkçılığı yapılmaktadır. Rize; kıyıları, iç kesimlerden denize doğru akan bir çok dereler ve ırmakları ile bol ve kaliteli balık potansiyeline sahiptir. Kıyılarda hamsi, kefal, istavrit, palamut, barbunya, kalkan, zargana, izmarit, mezgit, lüfer, kırlangıç, torik, karagöz, tirsi ve levrek gibi kıymetli balıklar bulunur. Son yıllarda Karedeniz’ deki kirlenme nedeniyle türlerde azalma görülmektedir.
Rize’de 40 adet Alabalık çiftliği vardır. Proje kapasiteleri 1.268 ton/yıl, fiili üretimleri ise 1.073,5 ton/yıl’dır.Bu çiftlikler yöre halkının alabalık ihtiyacını karşılamaktadır.
TARIMSAL KURUMLAR:
İlde;44 Tarımsal Kalkınma,19 Su Ürünleri olmak üzere toplam 63 Kooperatif, ayrıca 6 Çay Birliği, 1 Üst Birlik, 1 Arı Yetiştiricileri Birliği, 4 Üretici Birliği mevcuttur.
8.3.SANAYİ VE TİCARET
Rize'de en önemli sanayi dalı çay sanayiidir. Sanayi siciline kayıtlı 205 irili ufaklı işletmeden 170 adedi çay üretimi alanında faaliyet göstermektedir. Bu işletmeler, çay işleyen fabrika ve atölyelerdir. Bu 170 adet işletmeden 34 adedi Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğüne bağlı fabrikalardır. Bu fabrikalarda yaklaşık 15.000 kişi istihdam edilmektedir.
Çayeli'ne bağlı Madenli beldesinde mevcut zengin Bakır ve Çinko yatakları yabancı sermaye ve Etibank ortaklığı ile işletilmeye başlanmış ve bu maksatla yörede önemli bir sanayi tesisi kurulmuştur. Üretilen konsantre bakır ve çinko cevheri ham olarak ihraç edilmektedir.
Ardeşen'de kurulan ASİLSAN silah fabrikası Smith Wesson tipi Atmaca 53 tabanca üretimi yapmakta ve yöre insanına istihdam sağlamaktadır.
Ormanlarda kayın, kızılçam, kestane, kızılağaç, titrek kavak, gürgen, meşe, dişbudak ve çeşitli yabani meyve ağaçları bulunur. Kereste fabrikalarında sanayi üretimi yaklaşık 100.000 m3/yıl ,yakacak odunu üretimi 70 ster dır.
Rize'de bunlardan başka , un fabrikası, bakır levha fabrikası, helva şeker imalathanesi, tuz imalathanesi, bakır eşya imalathanesi, karisor atölyeleri, kum ve mıcır tesisleri ile Rize Bezi vb dokuma atölyeleri gibi çok sayıda küçük sanayi tesisleri mevcuttur.
İl Merkezi ve İlçelerinde 6 adet Küçük Sanayi Sitesi Yapı Kooperatifi bulunmaktadır. İlde muhtelif ticaret kollarında çok sayıda işyeri faaliyet göstermektedir. Sarp Sınır Kapısı'nın açılması ile çoğunluğu Sınır Ticareti kapsamında olmak üzere ihracat imkânları açılmıştır.
İl Merkezi ve İlçelerinde 6 adet Küçük Sanayi Sitesi Yapı Kooperatifi bulunmaktadır. İlde muhtelif ticaret kollarında çok sayıda işyeri faaliyet göstermektedir. Sarp Sınır Kapısı'nın açılması ile çoğunluğu Sınır Ticareti kapsamında olmak üzere ihracat imkânları açılmıştır.
8.4.TURİZMİN EKONOMİYE KATKISI
Rize yöresi, doğal güzelliği, dağları, yaylaları ve denizi ile çok geniş bir turizm potansiyeline sahiptir. Bu potansiyelin değerlendirilmesi için yapılması gereken çalışmalar vardır ve bunların başında ulaşım ve konaklama imkânlarının artırılması ile yeterli tanıtımın sağlanması gelmektedir.Turizm sahasında yapılacak çalışmalar ile bölge yeni ve çok önemli bir gelir kaynağına daha kavuşma imkânı bulacak ve göçün önlenmesi de sağlanmış olacaktır.
